a) Lege Provinziala di 4 de messè dl 2012, n. 121)
Ordinamënt dl lernerat

(1)  Al é chëstes sorts de contrat de lernerat:

1. lernerat por la cualificaziun y por le diplom profescional;
   
2. lernerat profescional spezialisé o contrat profescional;
   
3. lernerat de formaziun alta y inrescida.
   

(2)  Te chësta lege mìnon cun perts soziales les organisaziuns di daturs y dles daturies de laûr y les organisaziuns sindacales plü rapresentatives a livel provinzial.

(1)  La Junta provinziala stabilësc la lista di mistiers cun lernerat, che é partida sö te chëstes trëi seziuns:

1. i mistiers cun lernerat preodüs dal articul 1, coma 1, lëtra a), che porta pro a na cualificaziun, vëgn stabilis do avëi aldì les perts soziales;
   
2. i mistiers cun lernerat preodüs dal articul 1, coma 1, lëtra a), che porta pro a n diplom profescional, vëgn stabilis do avëi aldì les perts soziales;
   
3. i mistiers cun lernerat preodüs dal articul 1, coma 1, lëtra b), por chi che al vëgn odü danfora n ordinamënt formatif aladô dl articul 20, vëgn stabilis a öna cun les perts soziales a livel provinzial o te vigni setur a livel provinzial.
   

(1)  Cun la comunicaziun di raporć de laûr aladô dles desposiziuns en forza, ti trasmët le datur/la daturia de laûr al'Aministraziun provinziala, nominada da chilò inant Provinzia, tl caje de lernerat preodü dal articul 1, coma 1, lëtra a), y tl caje de lernerat aladô dl articul 20, inće i dać dl raport de lernerat che va debojëgn por che le lerner/la lernera pois se scrì ite ala scora profescionala. La Junta provinziala stabilësc ći dać che mëss gnì ortià inant.

(1)  La Provinzia po mëte a jì manifestaziuns, scomenciadies y inrescides por sostignì y svilupé le lernerat y informè la jonëza sön la formaziun duala. La Provinzia po inće finanzié la partezipaziun de lerneri y lerneres a chëstes manifestaziuns.

(2)  La Provinzia po ti conzede contribuć a ënć publics y a privać che realisëia les scomenciadies preodüdes dal coma 1.

(3)  Por sostignì le laûr jonil, alisiré l'entrada di jogn y dles jones tl monn dl laûr y ti assiguré al marćé dl laûr dl post la forza laûr che va debojëgn, po la Provinzia ti dè contribuć ales aziëndes por despaié jö en pert les spëises de formaziun y por les motivé a tó sö y formè lerneri y lerneres. Chisc contribuć vëgn ma conzedüs por les lerneres y i lerneri preodüs dal articul 1, coma 1, lëtra a) y b).

(1)  Cun le lernerat por la cualificaziun y por le diplom profescional arjùnjon na cualificaziun profescionala te trëi agn o n diplom profescional te cater agn.

(2)  Por la cualificaziun y por le diplom profescional pol gnì tut sö cun contrat de lernerat, te düć i seturs di mistiers, inće por stlü jö le dovëi d'istruziun, les porsones che à complì chinesc agn y che n'à nia ćiamò superè i vintecin agn.

(1)  La Junta provinziala stabilësc por vigni mistier cun lernerat l’ordinamënt formatif, do avëi aldì les perts soziales. Chësc ordinamënt tol ite la descriziun dl profil profescional, le titul che ara va da arjunje, la dorada de lernerat, le cheder formatif aziendal, la cuantité dla formaziun formala tla scora profescionala o te d'atri posć de aprendimënt y le program didatich. Por la descriziun di profii profescionai di mistiers d’artejan cun lernerat él da adorè le profil profescional, aprovè aladô dl articul 22 dla lege provinziala di 25 de forà dl 2008, n. 1, sce al n’un n’é un. 2)

(2)  Le program didatich contëgn i obietifs, i contignüs y la dorada dla formaziun formala tla scora profescionala y, sce al é preodü, te d'atri posć de aprendimënt. Le cheder formatif aziendal contëgn les competënzes y les conescënzes che ti mëss gnì dades inant al lerner/ala lernera tl'aziënda.

(3)  L’ordinamënt formatif se tëgn ai standarg europeics y statai. Le program didatich y le cheder formatif aziendal vëgn conscidrà sciöche plann formatif individual aladô dles desposiziuns statales.

(4)  Aladô dl articul 7, coma 4, dla lege provinziala di 24 de setëmber dl 2010, n. 11, vëgn les competënzes arjuntes tres le lernerat conscidrades credić formatifs por les scores altes y les scores de formaziun profescionala, y al vëgn inće tignì cunt dla pert de formaziun te scora y t'aziënda.

(5)  Na pert dl lernerat po gnì fata fora dala provinzia, tan inant che ara va da la parifiché, por ći che reverda i contignüs y la dorada, al lernerat tl Südtirol preodü por n cer mistier.

(1)  La Junta provinziala stabilësc i criters por reconësce i credić formatifs che comporta na smendrida dla dorada dl lernerat te scora y tl'aziënda, do avëi aldì les perts soziales.

(2)  Tl respet di criters preodüs dal coma 1, desliëia le diretur/la direturia dla scora profescionala, daldöt o en pert, les lerneres y i lerneri che à bele competënzes tl mistier cun lernerat o credić formatifs che reverda la cultura generala, dal dovëi de frecuënza dla scora profescionala. Tl medemo tëmp po chëstes lerneres y chisc lerneri gnì sforzà da frecuentè cursc alternatifs cun na dorada anfat a chëra preodüda por les leziuns tla scora profescionala.

(3)  Por gnì deslià daldöt da frecuentè la scora profescionala por un o de plü agn de scora, mëss la scora y l'aziënda fà fora deboriada la dorada dla formaziun.

(4)  La Junta provinziala po definì, do avëi aldì les perts soziales, por porsones cun dificoltês de aprendimënt, mistiers cun lernerat spezifics, olache ara va da arjunje do n lernerat de altamo dui agn n atestat che ti corespogn al livel 1 o 2 dl Cheder europeich dles cualificaziuns.

(1)  L’aziënda olache al vëgn fat le lernerat mëss ti pité la miù formaziun poscibla al lerner/ala lernera. Le datur/la daturia de laûr y le formadù/la formadëssa controlëia y valutëia regolarmënter sciöche al va le lernerat.

(2)  Sce n’aziënda ô por le pröm iade formè lerneres y lerneri te n cer mistier, mëss le titolar/la titolara dl'aziënda o so rapresentant legal/süa rapresentanta legala ti lascè alsavëi dan l’assunziun al ofize provinzial competënt, che i standarg formatifs preodüs dal coma 3 por chël mistier vëgn ademplis.

(3)  La Junta provinziala stabilësc, do avëi aldì les perts soziales, i standarg por la formaziun aziendala se tignin a chisc prinzips:

1. le formadù/la formadëssa à les competënzes profescionales che va debojëgn y na formaziun por formadus y formadësses reconesciüda dala Provinzia o competënzes ecuivalëntes;
   
2. le post destiné ala formaziun mëss gnì arjigné ca y organisé a na moda che al pois gnì realisé le cheder formatif aziendal;
   
3. sce le datur/la daturia de laûr ne cür nia döt le cheder formatif aziendal te süa aziënda, se obliëia le datur/la daturia de laûr da garantì la formaziun integrativa extra o interaziendala che va debojëgn;
   
4. le datur/la daturia de laûr ne po nia avëi ciafè na condanada por dagns fisics, psichics o morai al personal dependënt o mëss avëi ciafè la reabilitaziun, tl caje de na condana.
   

(4)  Sce le personal insegnant dla scora profescionala constatëia tratan süa ativité d'insegnamënt che i lerneri y les lerneres à loćes formatives importantes, ti le lasci alsavëi al diretur/ala direturia dla scora.

(5)  La Provinzia sostëgn le svilup dla cualité dla formaziun aziendala tres l'introduziun de na zertificaziun aposta por les aziëndes che se crüzia dla formaziun di lerneri y dles lerneres. Por chësc fin definësc la Junta provinziala, do avëi aldì les perts soziales, i criters por le reconescimënt de n’aziënda sciöche aziënda zertificada por la formaziun di lerneri y dles lerneres.

(6)  La formaziun aziendala po inće gnì a s'al dè te istituziuns publiches tl cheder de na mosöra de reabilitaziun dl laûr, sce l'istituziun interessada ademplësc i standarg stabilis dala Provinzia por chël mistier de lernerat. La Junta provinziala stabilësc i criters por atué chëstes mosöres. 3)

(1)  Tl respet di dovëis preodüs dales desposiziuns varëntes, mëss le datur/la daturia de laûr:

1. garantì na formaziun aladô dl cheder formatif aziendal;
   
2. formè personalmënter le lerner/la lernera o inćiarié n formadù/na formadëssa dla formaziun tl'aziënda; le formadù/la formadëssa mëss a vigni moda avëi i recuisić preodüs dal articul 8, coma 3, lëtra a);
   
3. despensè le lerner/la lernera dal laûr por les leziuns tla scora profescionala y por l’ejam de fin de lernerat, sciöche inće controlè la regolarité dla frecuënza dla scora profescionala;
   
4. realisé tl'aziënda la formaziun formala preodüda;
   
5. informè, sön domanda, che che eserzitëia la potesté y la scora profescionala sön coche le lernerat dl lerner/dla lernera va;
   
6. documentè les competënzes arjuntes dal lerner/dala lernera tl caje de ressoluziun antizipada dl contrat de lernerat.
   

(1)  Tl respet di dovëis preodüs dales desposiziuns varëntes, mëss le lerner/la lernera:

1. fà cun lezitënza i dovëis surandà tl cheder dla formaziun;
   
2. frecuentè regolarmënter la scora profescionala y se tignì al regolamënt scolastich, sciöche inće tó pert ala formaziun formala preodüda tl'aziënda;
   
3. ti mostrè al datur/ala daturia de laûr y al formadù/ala formadëssa les notes y les comunicaziuns dla scora profescionala.
   

(1)  Tl caje de lernerat a tëmp parzial mëss le lerner/la lernera stlü jö döta la formaziun formala ciafada dala scora profescionala o te d'atri posć d'aprendimënt. Implü mëssel gnì garantì döt le cheder formatif aziendal.

(2)  Tles aziëndes sajonales vara da stlü jö le lernerat tres n contrat de lernerat a tëmp parzial vertical, sce al é preodü tles acordanzes dles perts soziales.

(3)  Tl caje de contrat de lernerat a tëmp parzial vertical vëgnel cumpedè adöm i tëmps de formaziun por la medema profesciun por calcolè la dorada dl lernerat. Al vëgn inće cumpedè laprò i tëmps de formaziun formala y les feries che ti speta tratan le lernerat. Tl caje de lernerat a tëmp parzial vertical vëgn ot mëisc conscidrà sciöche n ann de lernerat.

(4)  I lerneri y les lerneres cun n contrat de lernerat a tëmp parzial vertical po stlü jö la formaziun formala inće ti tëmps che ai ne laôra nia. Te chësc caje vëgn la formaziun formala conscidrada, en proporziun al tëmp de laûr real tl'aziënda, sciöche tëmp de laûr.

(1)  La scora profescionala dà inant la formaziun scolastica, che é metüda adöm dal insegnamënt profescional y dal insegnamënt de cultura generala.

(2)  La scora profescionala à chësc dovëi formatif:

1. ara promöi le svilup dla personalité y dles competënzes soziales dl lerner/dla lernera tres l’insegnamënt dles bases teoriches y pratiches che va debojëgn por l’eserzize dla profesciun, sciöche inće l’insegnamënt de cultura generala;
   
2. ara tëgn cunt di talënć desfarënć y di bojëgns particolars dles porsones cun dificoltês d’aprendimënt y dles porsones particolarmënter dotades, pitan ofertes aposta.
   

(3)  La scora profescionala colaborëia cun les aziëndes olache al vëgn fat le lernerat.

(1)  Canche le lernerat mët man mëss le lerner/la lernera frecuentè la scora profescionala por le tëmp fat fora ti programs didatics. I jogn y les jones po frecuentè, do avëi stlüt jö la scora d'oblianza, cun le consëns dla direziun scolastica, ćina cater mëisc alalungia la scora profescionala inće zënza contrat de lernerat.

(2)  Sce le contrat de lernerat se röia canche l'ann de scora é bele tan inant, che al n'é nia meso da le stlü jö cun suzès, mëss le lerner/la lernera frecuentè la scora l'ann de scora suandënt. La dezijiun vëgn tuta dal diretur/dala direturia dla scora profescionala, che tëgn cunt dl fat che döta la formaziun scolastica po gnì fata tl tëmp de lernerat preodü.

(3)  I jogn y les jones che archita o stlüj jö tratan l’ann de scora le raport de lernerat, po frecuentè inant la scora y stlü jö regolarmënter l’ann de scora.

(4)  Sce al ne vëgn nia garantì te na scora profescionala la realisaziun dl’ativité didatica, po le coordinadù competënt/la coordinadëssa competënta dl raiun stlü jö convenziuns che reverda la realisaziun dl’ativité didatica da pert de organisaziuns esternes.

(5)  Le diretur/la direturia dla scora profescionala po inće amëte ala frecuënza regolara dla scora profescionala les porsones che ô arjunje na cualificaziun o n diplom profescional, mo che ne po nia plü stlü jö n contrat de lernerat, ajache ai à superè l'eté mascima.

(1)  Por vigni ann de lernerat él preodü n numer de ores de formaziun formala obligatories: altamo 1.200 ores te trëi agn por le lernerat por la cualificaziun; altamo 1.600 ores te cater agn por le lernerat por le diplom profescional.

(2)  Tl caje de lernerat por la cualificaziun vëgn la formaziun formala fata de regola dales scores profescionales provinziales. Tl cuarto ann de lernerat por le diplom profescional vëgn altamo 160 ores de formaziun formala realisades dales scores profescionales.

(3)  La Junta provinziala stabilësc, do avëi aldì les perts soziales, ći formes de formaziun formala extrascolastica che vëgn ametüdes.

(4)  L’iscriziun ala scora profescionala vëgn fata d'ofize sön la basa dl contrat de lernerat.

(5)  L’insegnamënt tla scora profescionala vëgn tignì cun formes organisatives desvalies. Chëstes vëgn definides do avëi consulté les perts soziales, tignin cunt de sü bojëgns spezifics.

(6)  Tl caje de lerneri y lerneres cun na diagnosa funzionala y cun n program individual vara da alzè, tl cheder dla dorada dl lernerat preodü, le numer dles ores d'insegnamënt ti cursc a bloch o ti cursc anuai, a condiziun che al vëgnes preodü da acordanzes dles perts soziales.

(7)  Por les profesciuns cun lernerat, por chëres che al ne po nia gnì garantì la formaziun scolastica tl raiun provinzial, pîta la Provinzia na formaziun ecuivalënta te n'atra provinzia o regiun dla Talia o foradecà.

(1)  La formaziun extra- y interaziendala integrëia la formaziun pratica tl'aziënda, avaliëia fora manćianzes eventuales en referimënt al cheder formatif aziendal y avijinëia i lerneri y les lerneres ales tecnologies nöies.

(2)  La formaziun extraaziendala vëgn fata te fujines-laboratori cun conduziun publica o privata. La formaziun interaziendala vëiga danfora che le lerner/la lernera laôres temporaneamënter te n'atra aziënda, che pîta le lernerat aladô dles desposiziuns varëntes. Tramesdöes chëstes formes de formaziun integrativa é facoltatives y devënta obligatories ma sce al nen va debojëgn aladô dl articul 8, coma 3, lëtra c), por tignì ite i standarg. Te chësc caje mëss la formaziun extraaziendala gnì fata dlungia la formaziun formala preodüda.

(3)  La Provinzia po mëte a jì, do avëi aldì les organisaziuns di daturs y dles daturies de laûr plü rapresentatives, cursc de formaziun extraaziendala. Chisc cursc po gnì tignis inće da organisaziuns di daturs y dles daturies de laûr o da ënć formatifs. La Provinzia sostëgn les scomenciadies de terzi cun la conzesciun di contribuć.

(4)  Por atuè les mosöres formatives extraaziendales po les organisaziuns preodüdes dal coma 3 s'anuzé inće dles strotöres formatives provinziales y stlü jö cun la Provinzia por chësc fin les convenziuns che alda laprò.

(5)  La frecuënza di cursc de formaziun extraaziendala ne sostituësc nia les leziuns de scora y ne comporta nia l’interuziun dl raport de lernerat.

(6)  La Provinzia sostëgn la sojornanza de lerneri y lerneres tla Talia y te paîsc da foradecà por imparè a conësce d'atres realtês scolastiches y aziendales. La Junta provinziala stabilësc i criters che alda laprò.

(1)  Le lernerat por la cualificaziun y por le diplom profescional se röia cun n ejam final.

(2)  Le fin dl ejam final é da verifiché sce le candidat/la candidata à arjunt les competënzes che alda pro le mistier. Dal ejam mëss le candidat/la candidata desmostrè da avëi arjunt les competënzes stabilides tl ordinamënt formatif.

(3)  La Junta provinziala aprovëia le program por l’ejam por düć i mistiers cun lernerat. Dan l’aprovaziun di programs vëgnel damanè i arać dles organisaziuns di daturs y dles daturies de laûr plü rapresentatives a livel provinzial.

(4)  Cun regolamënt d'atuaziun vëgnel emanè l’ordinamënt general di ejams, regolamentè te chisc punć:

1. amisciun al ejam de fin dl lernerat;
   
2. composiziun dla comisciun d’ejam;
   
3. sessiuns d’ejam;
   
4. strotoraziun dl ejam;
   
5. desfiramënt dl ejam;
   
6. valutaziun dl ejam.
   

(5)  Do avëi passè l’ejam ciafa le candidat/la candidata:

1. n atestat de cualificaziun profescionala tl caje de lernerat de trëi agn;
   
2. n diplom profescional tl caje de lernerat de cater agn.
   

(6)  I lerneri y les lerneres cun na diagnosa funzionala, che à passè l’ejam final cun n program individual, ciafa na cualificaziun parziala, olache al é descrit les competënzes arjuntes.

(1)  Le diretur/la direturia dl ofize provinzial competënt por le lernerat po despone l'esenziun totala o parziala dal ejam final dl candidat/dla candidata, che à n atestat ecuivalënt por la profesciun cun lernerat. Tl caje de esenziun totala vëgn i atestać ecuiparà.

(2)  La Junta provinziala stabilësc i criters por l’ecuiparaziun di percursc formatifs.

(1)  Al mëss gnì paié na sanziun aministrativa pecuniara da 250,00 ćina a 1.500,00 euro dai daturs y dales daturies de laûr che:

1. ne ti lascia nia ai lerneri y ales lerneres le tëmp che va debojëgn por fà la scora profescionala o i ejams, o che azetëia te chisc tëmps süa presënza tl'aziënda;
   
2. ne realisëia nia la formaziun formala preodüda tl'aziënda.
   

(2)  Al mëss gnì paié na sanziun aministrativa pecuniara da 150,00 ćina a 450,00 euro dai daturs y dales daturies de laûr che:

1. ne fej nia la comunicaziun preodüda dal articul 8, coma 2;
   
2. tol sö lerneri y lerneres, inće sce ai ne ademplësc nia o ma en pert i standarg por la formaziun aziendala por na certa profesciun cun lernerat.
   

(3)  La sanziun pecuniara preodüda dal coma 2 vëgn smendrida dl mez, sce le datur/la daturia de laûr ortiëia inant la comunicaziun di standarg formatifs lasciada demez, te 30 dis dal’assunziun dl lerner/dla lernera.

(1)  Al po gnì tut sö te düć i seturs d'ativité, publics o privać, cun contrat de lernerat profescional spezialisé por arjunje na cualificaziun profescionala por fins contratuai, porsones che à dai 18 ai 29 agn. Por les porsones che à na cualificaziun profescionala po le contrat de lernerat profescional spezialisé gnì stlüt jö pian ia dal dejessetejim ann d'eté. Le contrat de lernerat profescional spezialisé po gnì stlüt jö inće da che che à stlüt jö scores de formaziun profescionala.

(2)  Les acordanzes interconfederales y i contrać coletifs stabilësc la dorada dl lernerat y la modalité de realisaziun dla formaziun por arjunje les competënzes tecniches y spezifiches por i profii profescionai.

(3)  La formaziun profescionala spazialisada fata sot la responsabilité dl’aziënda, vëgn integrada cun l’oferta formativa publica, daìte o defora dal'aziënda. Chësta à le fin da arjunje competënzes de basa o traversales por n numer de ores complessif che ne va nia sura 120 ores te trëi agn fora. La Junta provinziala stabilësc i standarg minimai por l’oferta formativa publica d'oblianza, do avëi aldì les perts soziales.

(1)  La Junta provinziala po, a öna cun les perts soziales, preodëi por le lernerat profescional spezialisé profii formatifs cun ordinamënt formatif. N te' profil gnarà registré tla terza seziun dla lista dles profesciuns cun lernerat.

(2)  L’assessur competënt/l'assessuria competënta en materia de lernerat stabilësc l’ordinamënt formatif che alda laprò, a öna cun les perts soziales o tl setur che alda laprò a livel provinzial.

(1)  Al po gnì tut sö te düć i seturs d'ativité, publics o privać, cun contrat de lernerat de formaziun alta y inrescida, les porsones che à dai 18 ai 29 agn, y plü avisa:

1. por l’acuisiziun de n diplom de scora alta, di titui universitars y de formaziun alta, cun laprò i dotorać de inrescida, por la spezialisaziun tecnica alta;
   
2. por le praticum por ti rové pormez ales profesciuns ordinistiches o por esperiënzes profescionales.
   

(2)  Por che che à na cualificaziun profescionala po le contrat de lernerat de formaziun alta y inrescida gnì stlüt jö pian ia dal dejessetejim ann de eté.

(1)  Por che che laôra en mobilité, che é gnü tut sö cun n contrat de lernerat, mëssel gnì tignì ite i standarg formatifs preodüs dala Provinzia por les sorts de lernerat desvalies.

(2)  I standarg por la formaziun aziendala preodüs dal articul 8, coma 3, vëgn aratà respetà, sce les aziëndes à, canche chësta lege va en forza, l’autorisaziun por tó sö lerneri y lerneres preodüda dal articul 9 dla lege provinziala di 20 de merz dl 2006, n. 2, te chël mistier cun lernerat.

(3)  Ćina che al ne vëgn nia lascè alsavëi le raport de lernerat preodü dal articul 3 de chësta lege, mëss le datur/la daturia de laûr ti ortié inant na copia dl contrat de lernerat ala repartiziun provinziala competënta, te 30 dis dal'assunziun dl lerner/dla lernera. Sce chësc ne vëgn nia fat ćina le terminn scrit dant, mëss le datur/la daturia de laûr paié na sanziun pecuniara da 75,00 euro ćina a 450,00 euro. La sanziun vëgn smendrida dl mez sce la intardiada ne va nia sura i 30 dis fora.

(4)  I ordinamënć formatifs, i programs didatics y i planns formatifs aziendai varënć mantëgn süa validité ćina che i ordinamënć formatifs preodüs dal articul 6, coma 1 y dal articul 20 vëgn aprovà. Tla lista dles profesciuns cun lernerat vëgnel stabilì i terminns transitori y finai di contrać de lernerat corënć.

(1)  La lëtra d) dl coma 2 dl articul 2 dla lege provinziala di 24 de setëmber dl 2010, n. 11, vëgn sostituida insciö:

“d) percursc de lernerat tl cheder dl dovëi de istruziun y dl dërt y dovëi de istruziun y formaziun, che se röia cun l'arjunjimënt de n atestat de cualificaziun profescionala o de n diplom profescional;”

(1)  Al vëgn abroghè chëstes leges:

1. la lege provinziala di 18 d'agost dl 1983, n. 33, y mudaziuns suandëntes;
   
2. la lege provinziala di 20 de merz dl 2006, n. 2, y mudaziuns suandëntes.
   

(1)  I cosć che vëgn da chësta lege vëgn curis cun i stanziamënć de spëisa bele desponüs tl bilanz sön les unitês de previjiun de basa 05100, 05103, 05105 y 05115 a ćiaria dl eserzize 2012, autorisà por i intervënć preodüs dales leges abrogades dal articul 24.

Les spëises a ćiaria di agn finanziars che à da gnì vëgn stabilides cun la lege finanziara anuala.

(1)  Chësta lege va en forza le dé do süa publicaziun tl Boletin Ofizial dla Regiun.

Chësta lege gnarà publicada tl Boletin Ofizial dla Regiun. Vignun a chël che al ti speta é oblié da la respetè y da la fà respetè sciöche lege dla Provinzia.