a) Lege provinzialadi 5 de novëmber dl 2001, n. 131) Provedimënć por les südtirolejes y i südtirolesc foradecàii 2)

(1)  La Provinzia autonoma de Balsan reconësc l’importanza y le rode di südtirolejes y südtirolesc foradecà 2)  y so contribut por le mantignimënt di contać danter deplü cultures y le sostëgn dla Provinzia autonoma de Balsan tl forest; por chësc fin renfórzera i raporć cun i südtirolejes y südtirolesc foradecà 2)  y cun sü descendënć, y sostëgnera dantadöt:

1. iniziatives y ativitês culturales y soziales por la difujiun dla cultura y dl’identité originala por mantignì y renforzè i raporć cun la cultura y la tera d’origina;
   
2. intervënć por promöie danter i emigranć la difujiun de informaziuns sön la realté y le svilup dla provinzia de Balsan;
   
3. scomenciadies por renforzè inće tla provinzia de Balsan la conescënza y les recordanzes storiches sön i fać dl’emigraziun dala provinzia;
   
4. intervënć de consulënza, de sconanza y d’assistënza di emigranć;
   
5. scomenciadies por renforzè y valorisé la formaziun y la cualificaziun profescionala di emigranć südtirolesc y la promoziun de so inserimënt tla realté sozio-economica;
   
6. intervënć direć por sostignì l’ativité dles assoziaziuns, organisaziuns y d’atres istituziuns cun la sënta tla Provinzia de Balsan o tl forest, che laora a bëgn di sogeć preodüs dal articul 2;
   
7. scomenciadies a bëgn dla rempatriada di südtirolejes y südtirolesc foradecà 2) y de sü familiars che ô indô gnì derevers y se stabilì te Südtirol.
   

(1)  I benefiziars di provedimënć preodüs te chësta lege é:

1. i zitadins cun la residënza tl forest, nasciüs tla provinzia de Balsan, che à albü almanco por cater agn alalungia la residënza tla provinzia de Balsan y che desmostra ch’ai é sta almanco trëi agn tl forest por gaujes de laûr; na perioda de tëmp de plü co sis mëisc vëgn aratada sciöche n ann intier; la rempatriada ne po nia ester sozedüda dan da plü co dui agn;
   
2. i familiars dles porsones preodüdes dala lëtra a), o plü avisa le om o la fomena y i descendënć, sc’ai é residënć tl forest;
   
3. les organisaziuns y les istituziuns cun la sënta tla provinzia de Balsan y tl forest, metüdes sö o portades inant da emigranć südtirolesc, o che laora ma o dantadöt a bëgn di emigranć;
   
4. tan inant ch’al é compatibl, i pendolars de confin che à la residënza te Südtirol mo che à so post de laûr tl forest.
   

(2)  Por ademplì les oblianzes o i dovëis y rové pormez ai benefizi preodüs da leges provinziales, vëgn la posiziun de n zitadin südtirolejes y südtirolesc foradecà 2), che é scrit ite tl register anagrafich di zitadins talians che à la residënza foradecà (AIRE) te n comun dla provinzia, parificada a chëra de n zitadin scrit ite tl register anagrafich de n comun dla provinzia.

(3)  Sce al va debojëgn mëss i recuisić preodüs dal coma 1 gnì cumprovà tres autozertificaziun o cun documënć relascià da autoritês nazionales o da foradecà.

(1)  Ales organisaziuns y istituziuns che laora por i emigranć de Südtirol, por sües families, sü descendënć y i pendolars de confin, pol ti gnì conzedü contribuć por mëte a jì scomenciadies y provedimënć sön le teritore nazional y tl forest, por favorì y renforzè i raporć di südtirolejes y südtirolesc foradecà 2)cun la tera d’origina sciöch’inće le coliamënt reziproch y la colauraziun y por mantignì les usanzes y le lian cultural cun la provinzia de Balsan. Por chësc fin pol gnì conzedü contribuć por les ativitês dles organisaziuns y istituziuns preodüdes dal articul 2, coma 1, lëtra c), por l’organisaziun y la partezipaziun a cursc, seminars, vacanzes de stüde sön le teritore nazional y tl paîsc d’imigraziun, sciöch’inće por dötes les scomenciadies y mosöres adatades por renforzè le lian cun la tera d’origina, sciöche por ejëmpl la jomelanza danter scores, assoziaziuns o istituziuns dla provinzia de Balsan y les organisaziuns y istituziuns de südtirolejes y südtirolesc foradecà. 2)

(2)  La Provinzia po, diretamënter o inće tres organisaziuns y istituziuns adatades, ti ortié ai emigranć y a sües organisaziuns, informaziuns sön i avenimënć y sön la situaziun economica, soziala, culturala y sozio-politica tla provinzia de Balsan.

(3)  Tl cheder di programs de formaziun y de perfezionamënt dla Provinzia pol gnì adotè por les porsones che vëgn derevers tla provinzia provedimënć por la formaziun y le perfezionamënt, sciöch’inće por le reinserimënt tl marćé dl laûr.

(4)  Imparè i lingac provinziai – todësch, talian y ladin – vëgn sostignì tres cursc de lingaz che vëgn proponüs dala Provinzia o da organisaziuns y istituziuns inćiariades dala provinzia. Sön domanda motivada pol gnì sostignì ćina le 50% dles spëises dla partezipaziun di cursc de lingaz sön le teritore nazional o tl forest, tl caje ch’i emigranć südtirolesc ne n’ais nia la poscibilité de frecuentè i cursc tla provinzia de Balsan y ch’al se trates de cursc de un di trëi lingac provinziai o dl lingaz dl paîsc d’imigraziun.

(5)  La Provinzia po, tres organisaziuns y istituziuns adatades, pité consulënza y assistënza ai emigranć y ai pendolars de confin sön sües posiziuns y sön sü dovëis previdënziai.

(6)  Les porsones preodüdes dal articul 2 à le dërt ala retüda dles spëises de iade y de trasport por la meblaria, les mascinns y i stromënć de laûr indespensabli por l’ativité profescionala. Chëstes spëises vëgn retüdes inće ai familiars y ai parënć, sc’ai alda pro la familia. Sön domanda motivada di consulać talians pol gnì preodü na antizipaziun de chëstes spëises. Tl caje che i emigrà südtirolesc vëgnes definitivamënter derevers te Südtirol por gauja de maratia profescionala, de inabilité al laûr y te condiziuns particolares de debojëgn, vëgnel tignì cunt de na sojornanza de almanco trëi agn tl forest.

(7)  Les spëises de trasport dles porsones, mortes tl forest vëgn retüdes en pert, sce ares reverda les porsones. preodüdes dal articul 2, coma 1.

(1)  Tla Repartiziun provinziala Presidënza él istituì n register dles organisaziuns y istituziuns por i emigranć, olach’al vëgn scrit ite les organisaziuns y istituziuns zënza fins de davagn, cun n ordinamënt democratich cun la sënta tla provinzia de Balsan o tl forest y che fej ativitês ma o en pert por la realisaziun di fins de chësta lege.

(2)  Por gnì scrites ite tl register preodü dal coma 1 mëss les organisaziuns y les istituziuns presentè la domanda, na copia dl at de fondaziun y dl statut, na lista di mëmbri y le program d’ativité.

(3)  Le desliamënt dles organisaziuns y istituziuns mëss atira gnì comuniché al ofize competënt por ch’ares vëgnes straihades dal register.

(1)  I contribuc vëgn conzedüs dala Junta provinziala. La retüda dles spëises por i provedimënc preodüs dal articul 3, comesc 4, 6 y 7 vëgn realisada dala strotöra provinziala competënta.  3)

(2)  La Junta provinziala stabilësc i criters y les modalitês por la conzesciun dles alisiraziuns preodüdes da chësta lege cun deliberaziun che vëgn publicada tl Boletin Ofizial dla Regiun.

(3)  L’ofize provinzial competënt fej vigni ann controi d’ispeziun pro almanco le sis porcënt dles alisiraziuns conzedüdes.

(4)  Tl caje ch’al vëgnes descurì iregolaritês pro l’anuzamënt di mesi, vëgn l’alisiraziun retrata y trata ite deplëgn cun i fić legai. Sc’al é debojëgn, vëgnel apliché le scudimënt sforzè.

(5)  Por les alisiraziuns preodüdes dal articul 3, comes 1 y 5, pol gnì paié fora na antizipaziun dl 50% dla soma conzedüda.

(6)  Sce les spëises ne n’é nia gnüdes fates tla valüta dla Uniun Europeica, vëgn la licuidaziun fata sön la basa dl barat ofizial aladô dl articul 76 dl decret dl Presidënt dla Republica ai 22 de dezëmber dl 1986, n. 917.

(1)  Por la realisaziun di intervënć preodüs da chësta lege po la Junta provinziala stlüje jö inće convenziuns aposta, aladô de ći che é preodü dala lege provinziala di 22 de otober dl 1993, n. 17.

(1)  La lege provinziala di 11 de otober dl 1982, n. 30 y mudaziuns suandëntes, vëgn abrogada.

Chësta lege gnarà publicada tl Boletin Ofizial dla Regiun. A chi ch’al ti speta mëss la osservè y la fà osservè sciöche lege dla Provinzia.